Σε αυτό το εκπαιδευτικό σενάριο επιστημονικής δράσης, αξιοποιείται η καθοδηγούμενη διερευνητική μέθοδος με την οποία οι μαθητές κατακτούν τη νέα γνώση, προσεγγίζουν την επιστημονική σκέψη και τις πρακτικές της, με τρόπο που προωθείται η ενεργητική μορφή μάθησης, (Bybee, 2000; NRC, 2012) αφήνοντας ανοιχτά τα συμπεράσματα σε αυτούς. Δόθηκε η δυνατότητα στους μαθητές να διερευνήσουν τη κλιματική κρίση και τις επιπτώσεις της με δραστηριότητες στις οποίες συμμετείχαν οι παρακάτω επιστήμονες: 

• Καλυβίτης Νικόλαος, Διδάκτωρ Χημικός, υπεύθυνος του Εργαστηρίου Περιβαλλοντικών Χημικών διεργασιών του τμήματος Χημείας στο Πανεπιστήμιο Κρήτης και υπεύθυνος του Κόμβου Έρευνας και Καινοτομίας του Πανεπιστημίου Κρήτης στο Φινοκαλιά Λασιθίου.  
• Φουργιαλάκης Μιχαήλ, Msc Βιολόγος και μουσειοπαιδαγωγός στο Ενυδρείο Θαλασσόκοσμος.
• Κατσαπρακάκης Δημήτριος, Διδάκτωρ Μηχανολόγος Μηχανικός, καθηγητή του Τμήματος Μηχανολόγων Μηχανικών του Ελληνικού Μεσογειακού Πανεπιστημίου Κρήτης.

 Αυτή η πρακτική παρουσιάστηκε προηγουμένως στον παρακάτω σύνδεσμο της πλατφόρμας CONNECT που περιέχει φωτογραφίες σχετικά με τις δραστηριότητες των μαθητών. ΕΔΩ 

Με την επιτυχή ολοκλήρωση του εκπαιδευτικού σεναρίου οι εκπαιδευόμενοι μαθητές κατάφεραν να:

• κατανοήσουν τη σχέση / αλληλεπίδραση του ανθρώπου με το φυσικό περιβάλλον
• εξοικειωθούν με διαδικασίες και κριτήρια επιστημονικής μεθοδολογίας
• ασκηθούν στην ομαδική εργασία
• αναπτύξουν κώδικα συμπεριφοράς απέναντι στην ομάδα και στο περιβάλλον
• αναπτύξουν ερευνητική διάθεση, κριτική και δημιουργική σκέψη για την προσέγγιση και κατανόηση των σύγχρονων περιβαλλοντικών προβλημάτων (Νάκου Ευφροσύνη, 2023).
• να ενημερώσουν και να ευαισθητοποιήσουν τη μαθητική κοινότητα καθώς και τις οικογένειες τους, για τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής με πολλούς διαφορετικούς τρόπους.

Δραστηριότητες Νοιάζομαι – Μαθαίνω – Δρω

Νοιάζομαι (2 διδακτικές ώρες) : Οι μαθητές στην έναρξη του εκπαιδευτικού σεναρίου προσπάθησαν να ορίσουν στο σχολείο την κλιματική αλλαγή και να καταγράψουν αυθόρμητα τις πιθανές αιτίες και τις επιπτώσεις που μπορεί να έχει στον πλανήτη μας, σε ένα padlet με τίτλο Κλιματική αλλαγή – Brainstorming.  Ακολούθησε συζήτηση προκειμένου οι μαθητές να διατυπώσουν τις απόψεις τους και να προβληματιστούν για τον τρόπο με τον οποίο μπορούν να αναστρέψουν την κλιματική κρίση, υποθέσεις που θα επαληθεύθηκαν ή θα απορρίφθηκαν με τις δραστηριότητες που ακολούθησαν. Κατά τη διάρκεια της φάσης αυτής, οι εκπαιδευτικός καταγράφουν στοιχεία σχετικά με την ενότητα, ώστε να αποκαλυφθούν οι εσφαλμένες αντιλήψεις των μαθητών και να ανιχνευτούν πιθανές δυσκολίες στην επίτευξη των επιδιωκόμενων διδακτικών στόχων.  

Οι μαθητές ενημερώνονται  στο σχολείο για την υπερθέρμανση του πλανήτη και την κλιματική αλλαγή μέσα από ένα βίντεο για την κλιματική αλλαγή (διάρκεια 45 λεπτά) με τίτλο: Six Degrees Could Change The World (2008) – National Geographic. Μετά από το βίντεο, οι μαθητές επισήμαναν τις λέξεις‐κλειδιά που σχετίζονται με την κλιματική αλλαγή, και με την καθοδήγηση των εκπαιδευτικών ορίσανε τους άξονες της έρευνας και διατύπωσαν ερωτήματα προς διερεύνηση.

Στη συνέχεια συζήτησαν στο σπίτι με τις οικογένειές τους για την κλιματική αλλαγή και ενθαρρύνονται να γράψουν τις σκέψεις τους ή να διατυπώσουν ένα σύνθημα σε ένα padlet με τίτλο Νοιάζομαι για τον πλανήτη μου!. Επιπλέον οι μαθητές διερευνούν μόνοι τους στο διαδίκτυο τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής και καταγράφουν τις κυριότερες οικολογικές καταστροφές σε ένα padlet με τίτλο Οικολογικές καταστροφές που συγκλόνισαν τον πλανήτη.     

Μαθαίνω (6 διδακτικές ώρες) : Οι μαθητές διερεύνησαν τη κλιματική κρίση και τις επιπτώσεις που μπορει να έχει με την καθοδήγηση των εκπαιδευτικών και ειδικών εμπειρογνωμόνων.

Στο σχολείο έγινε αρχικά αναφορά στους βιογεωχημικούς κύκλους του ανθακα και του νερού και ακολούθησε παρακολούθηση προσομοίωσης για το  Φαινόμενο του θερμοκηπίου‬ (colorado.edu).

Η παραπάνω προσομοίωση: 

• ‬‬‬‬‬‬‬Περιγράφει πως τα αέρια του θερμοκηπίου και τα νέφη επηρεάζονται από το ηλιακό φως και  δεσμεύουν την υπέρυθρη ακτινοβολία.
• Εξηγεί γιατί τα αέρια του θερμοκηπίου επηρεάζουν τη θερμοκρασία της επιφάνειας της γης με την επίδραση των υπέρυθρων απορροφητικών στρωμάτων.
• Δείχνει την μεταβολή της σύστασης της ατμόσφαιρας σε αέρια του θερμοκηπίου σε 4 διαφορετικούς χρόνους (εποχή παγετώνων, 1750 αρχή βιομηχανικής επανάστασης, 1950, 2020) και πως αυτά επηρεάζουν τη μέση θερμοκρασία της γης.
• Συγκρίνει και αντιπαραβάλλει τη συμπεριφορά του ηλιακού φωτός και της υπέρυθρης ακτινοβολίας.

Στη συνέχεια γίνεται ενημέρωση των μαθητών από ειδικούς εμπειρογνώμονες. Η εμπλοκή των επιστημόνων γύρω από την κλιματική αλλαγή στη συγκεκριμένη φάση είναι καταλυτική προκειμένου οι μαθητές να γνωρίσουν το πρόβλημα σε όλες του τις διαστάσεις και να είναι έτσι σε θέση να εργαστούν συνεργατικά, να αξιολογούν και να αναλάβουν πρωτοβουλίες για δράση ώστε να προστατέψουν το περιβάλλον στην κλιματική κρίση.

Οι δεξιότητες που εξάσκησαν οι μαθητές ήταν :

• διερεύνηση: Ανακάλυψη της γνώσης από τους ίδιους τους μαθητές, π.χ. ομάδες εργασίας, συζήτηση.

• εφαρμογή: χρησιμοποιήση των γνώσεων που απέκτησαν στην καθημερινή ζωή.
• καθοδήγηση: Έμφαση στην από κοινού επεξεργασία του περιεχομένου του μαθήματος από τον εκπαιδευτικό και τους μαθητές, π.χ. καταιγισμός ιδεών, συζήτηση.
• ανακάλυψη: εξερεύνηση με πειραματισμό.

Επιπλέον οι δραστηριότητες που συμπεριλήφθηκαν στο πρόγραμμα είχαν το ελάχιστο οικολογικό αποτύπωμα, ενισχύοντας ακόμα περισσότερο την οικολογική τους συνείδηση. Τα ερωτηματολόγια που συμπληρώθηκαν ήταν ηλεκτρονικά για τη μη άσκοπη χρήση χαρτιού και οι κατασκευές έγιναν με ανακυκλώσιμα υλικά.

Δρω: Στην τέλική φάση του σεναρίου, οι μαθητές ολοκλήρωσαν τις παρακάτω δραστηριότητες ομαδικά ή ατομικά, υποστηριζόμενοι από τους καθηγητές και τις οικογένειές τους. Πιο συγκεκριμένα:

• • υπολόγισαν το οικολογικό τους αποτύπωμα μαζί με τους γονείς τους με βάση τον Υπολογιστή Ελληνικού Οικολογικού Αποτυπώματος του ΑΠΘ 
  • έφτιαξαν προσωπικούς πίνακες εξοικονόμησης ενέργειας ώστε να παρακολουθούν πόσο συχνά κατάφεραν να μειώσουν την ενέργεια που χρησιμοποίησαν κάθε μέρα για μια εβδομάδα (Week eco- challenge) 

• συγκέντρωσαν φωτογραφίες, άρθρα και συνδέσμους σχετικά με την κλιματική αλλαγή

• • δημιούργησαν ένα ηλεκτρονικό περιοδικό με τίτλο Οικο-ενεργώ στην ιστοσελίδα του σχολείου για τη διάχυση των εργασιών τους και την ευαισθητοποίηση της μαθητικής κοινότητας

• κατασκεύασαν έναν εννοιολογικό χάρτη για την κλιματική αλλαγή ο οποίος συγκεντρώνει όλες τις γνώσεις που αποκτήθηκαν κατά τη διάρκεια του εκπαιδευτικού σεναρίου

• έγιναν «Πρεσβευτές του Κλίματος» και ενημέρωσαν μαθητές της έκτης τάξης του 4ου Δημοτικού σχολείου Ηρακλείου για την κλιματική αλλαγή με ενημερωτικό υλικό και επίδειξη πειραματικών δραστηριοτήτων

• συμμετείχαν στον Πανελλήνιο Μαθητικό Διαγωνισμό Σχεδίου «Παντός κλίματος – Η ζωή μας στο μέλλον» του Μουσείου της Τράπεζας της Ελλάδος, με σχέδιο που αποτυπώνει πως θα είναι ο κόσμος μας σε 30 χρόνια από σήμερα εξαιτίας της κλιματικής αλλαγής
• παρουσίασαν τις δράσεις  τους δια ζώσης  στο 5ο Πανελλήνιο Μαθητικό Συνέδριο CONNECT 2023 που διεξήγθει στις 17 -19 /05/2023 στο ξενοδοχείο IVIS στο Ηράκλειο Κρήτης.

Συμπεράσματα σχετικά με την Ανοιχτή Σχολική Εκπαίδευση:  Ήταν μια πρόκληση να συνδυαστούν δυο γνωστικά αντικείμενα για την διδασκαλία της κλιματικής αλλαγής εκτός ωρολογίου προγράμματος με ποικίλες βιωματικές δραστηριότητες. Το καινοτόμο ανοιχτό εκπαιδευτικό σενάριο «Κλιματική αλλαγή: παρελθόν, παρόν και μέλλον» έδωσε περισσότερη έμφασηστην επαφή των μαθητών με τους  εμπειρογνώμονες διευρύνοντας περισσότερο το γνωστικό τους πεδίο. Η ανοιχτή σχολική εκπαίδευση μπορεί να είναι χρήσιμη για όλη τη σχολική κοινότητα και για τις οικογένειές τους καθώς περιλαμβάνει δράσεις που αφορούν όλους τους εμπλεκόμενους με πολλαπλά οφέλη για τους μαθητές που είναι στο επίκεντρο του προγράμματος. 

Το εκπαιδευτικό πλαίσιο Νοιάζομαι – Μαθαίνω – Δρω που εφαρμόστηκε, βοήθησε τους μαθητές να δουν με περισσότερο ενδιαφέρον τις φυσικές επιστήμες και να αναζητήσουν τις απαντήσεις στα ερωτήματά τους από τους σωστούς εμπειρογνώμονες εμπλέκοντας παράλληλα και τις οικογένειές τους στη μαθησιακή διαδικασία. Το πρόγραμμα βοήθησε τα παιδιά να βγουν έξω από τα όρια της σχολικής τάξης και να εκφραστούν δημιουργικά και καλλιτεχνικά γύρω από περιβαλλοντικά θέματα.

Η καινοτομία υποστηρίχθηκε από:  [ +  ] Διεύθυνση του σχολείου  [  + ] σχολικός σύλλογος/δίκτυο 

 [  ] Τοπική αυτοδιοίκηση  [  ] Άλλο:  Το πρόγραμμα Edu4clima που χρηματοδοτείται από το Πανεπιστήμιο Κρήτης  

Αποτελέσματα μαθητών: Οι μαθητές ήταν πολύ ικανοποιημένοι με τη συμμετοχή τους στη δραστηριότητα καθώς απόλαυσαν τις εκπαιδευτικές εκδρομές και τις επιστημονικές συζητήσεις με τους εμπειρογνώμονες γύρω από πολλά περιβαλλοντικά προβλήματα. Οι πειραματικές δραστηριοτήτες που  πραγματοποιήθηκαν στο Φινοκαλία παρείχαν κίνητρα στους μαθητές και τους εδωσε τη δυνατότητα να εξασκηθούν στην επιστημονική μεθοδολογία (διατύπωση υπόθεσης-πείραμα-παρατήρηση-επεξεργασία αποτελεσμάτων-εξαγωγή συμπερασμάτων) (Linn, 1997).  Πιο συγκεκριμένα, τα πειράματα ενίσχυσαν τον βαθμό κατανόησης των επιστημονικών εννοιών και βοηθησαν στην ανάπτυξη δεξιοτήτων επικοινωνίας και συνεργασίας, ενίσχυσαν την αυτοπεποίθησή τους και την εμπιστοσύνη τους στην επιστήμη.

Επιπλέον οι μαθητές μας συζήτησαν όσα έμαθαν από την ομάδα εμπειρογνωμόνων στο σπίτι με τις οικογένειές τους και κατάφεραν μαζί τους να μειώσουν το οικολογικό τους αποτύπωμα για μια εβδομάδα καταγραφοντας καθημερινές δραστηριότητες που είχαν θετικό περιβαλλοντικό αντίκτυπο. Ως παράδειγμα, ένας μαθητής ανέφερε «ότι χάρη σε αυτό το πρόγραμμα έμαθε πολλά πράγματα για την κλιματική αλλαγή και διασκέδασε πολύ με τα πειράματα που έγιναν», η μαθήτρια που ανέλαβε το σκίτσο για το διαγωνισμό «χάρηκε που μπόρεσε να εκφραστεί καλλιτεχνικά και να ευαισθητοποιήσει τους συμμαθητές της με το έργο της» και ένας άλλος μαθητής «χάρηκε που βοήθησε να καταλάβουν οι γονείς του πως με μικρές καθημερινές αλλαγές στις συνήθειες τους μπορούν να έχουν μικρότερο οικολογικό αποτύπωμα».

Αυτή η πρακτική συνέβαλε στην αύξηση της: 

[ +  ] ενασχόληση των οικογενειών   [ +  ]  συμμετοχής των κοριτσιών    [  + ] ευαισθητοποίησης των μαθητών για
      με τις επιστήμες                                 στην επιστήμη                                 τη σταδιοδρομία στις φυσικές επιστήμες

Παρακαλώ διευκρίνηστε: Ειδικότερα τα κορίτσια που συμμετείχαν στο πρόγραμμα ήταν ιδιαίτερα πρόθυμα για να ψάξουν υλικό για τις εργασίες, ανέλαβαν την αρχισυνταξία του περιοδικού, οργανώθηκαν για την παρουσίαση των εργασιών τους στο συνέδριο και ανέπτυξαν πολύ ωραίες ιδέες για την προώθηση της ερευνάς τους.  Οι γονείς ικανοποιήθηκαν πολύ με την εμπλοκή των παιδιών τους και αναγνώρισαν ότι το πρόγραμμα αποτέλεσε μια πρώτης τάξεως ευκαιρία να ασχοληθούν τα παιδιά τους με τις περιβαλλοντικές επιστήμες με απόλυτα επιστημονικό τρόπο.

Νοιάζομαι: Οι μαθητές ασχολήθηκαν, ενδιαφέρθηκαν και ανησύχησαν για ένα πραγματικό πρόβλημα την κλιματική αλλαγή που συμβαίνει τόσο στο Ηράκλειο αλλά και σε παγκόσμια κλίμακα. Οι μαθητές που συμμετείχαν στις δραστηριότητες ήταν 14 ετών, Β τάξη Γυμνασίου και 24 τον αριθμό.

Μαθαίνω:  Οι μαθητές χρησιμοποίησαν γνώσεις για το κλίμα, την κυκλοφορία της ατμοσφαίρας, το φαινόμενο του θερμοκηπίου, χημική ρύπανση και υπερθέρμανση του πλανήτη . Οι δεξιότητες που εξάσκησαν οι μαθητές ήταν επεξεργασία ερωτηματολογίου, σύνταξη προτάσεων προς το Δήμαρχο της πόλης, ανάλυση δεδομένων, εξαγωγή συμπερασμάτων .  

Δρω: Στο τέλος, οι μαθητές ετοίμασαν   ppt, ερωτηματολόγιο , γράμμα στο Δήμαρχο, παρουσίαση σε συνέδριο CONNECT . Ολοκλήρωσαν τις δραστηριότητες ομαδικά και υποστηριζόμενοι από τις οικογένειές τους.

Συμπεράσματα σχετικά με την Ανοιχτή Σχολική Εκπαίδευση:  Η δραστηριότητα ήταν ενσωματωμένη στο πρόγραμμα σπουδών. Ήταν χρήσιμη και καινοτόμα γιατί ανέδειξε τοπικά προβλήματα ρύπανσης που σχετίζονται με παγκόσμια προβλήματα. Η ανοιχτή σχολική εκπαίδευση μπορεί να είναι χρήσιμη  για άλλους δασκάλους επειδή συνδέει το τοπικό πρόβλημα με την παγκόσμια πραγματικότητα.

Η αλλαγή/καινοτομία υποστηρίχθηκε από:  [ v ] Διεύθυνση του σχολείου  [  v ] σχολικός σύλλογος/δίκτυο
                                                      [  ] Τοπική αυτοδιοίκηση  [  ] Άλλο:  ________________________________

Αποτελέσματα μαθητών: Οι μαθητές ήταν ευχαριστημένοι , ενθουσιασμένοι με την ενασχόληση τοπικών και παγκόσμιων προβλημάτων που σχετίζονται με επιστημονικά και κοινωνικά θέματα  και έμαθαν να διατυπώνουν επιχειρήματα και προτάσεις επίλυσης προβλημάτων.  Ως παράδειγμα, ένας μαθητής ανέφερε «θεωρώ ότι συμμετέχω στην επίλυση των προβλημάτων της πόλης μου>>.

Αυτή η πρακτική συνέβαλε στην αύξηση της: 

[  v ] ενασχόληση των οικογενειών   [ v  ]  συμμετοχής των κοριτσιών    [ v  ] ευαισθητοποίησης των μαθητών για
      με τις επιστήμες                                 στην επιστήμη                                 τη σταδιοδρομία στις φυσικές επιστήμες

Οι μαθητές/ μαθήτριες συζήτησαν με τις οικογένειές τους  βλέποντας κατάλληλα βίντεο για τοπικά και παγκόσμια προβλήματα ρύπανσης . Η συμμετοχή των μαθητριών ήταν ισότιμη με την αντίστοιχη των μαθητών και ενίσχυσε την αυτοπεποίθεσή τους ως προς την ενασχόληση  με τις φυσικές επιστήμες. Όλοι οι μαθητές και όλες οι μαθήτριες  ευαισθητοποιήθηκαν  για τα επιστημονικά θέματα που μελέτησαν και σκέφτηκαν σοβαρά για τη σταδιοδρομία τους  σχετικά με τις φυσικές επιστήμες

Μαθαίνω: Οι μαθητές χρησιμοποίησαν γνώσεις για το ρόλο και τη σημασία των ΑΠΕ λαμβάνοντας υπόψιν την ορθολογική ενσωμάτωσή τους σε τοπία και οικοσυστήματα, συνεκτιμώντας τις λειτουργίες και την αξία τους. Οι δεξιότητες που εξάσκησαν οι μαθητές ήταν:

• επεξεργασία ερωτήσεων,
• ανάλυση δεδομένων,
• συζήτηση ισχυρισμών και αποδεικτικών στοιχείων,
• λήψη ή σύνταξη συμπερασμάτων,
• γνωριμία με τους τρόπους και τα στάδια διεξαγωγής μιας έρευνας,
• εξοικίωση με τεχνικές αναζήτησης, αξιολόγησης και παρουσίασης πληροφορίας μέσα από μια ποικιλία πηγών,
• ανάπτυξη ικανοτήτων συνεργασίας, δημιουργικής έκφρασης και παρουσίασης.

Νοιάζομαι: Οι μαθητές ενδιαφέρθηκαν για τον φυσικό πλούτο του τόπου τους και συγκεκριμένα  για τα φαράγγια της Ελλάδας και της Κρήτης με βασικούς προβληματισμούς την αποσαφήνιση της έννοιας φαράγγι, τον εντοπισμό των βασικών φαραγγιών τόσο της Ελλάδας όσο και της Κρήτης  και βασικότερο όλων τη διατήρησης του φυσικού πλούτου των απόκρημνων αυτών διαδρομών.  Για τον λόγο αυτό μετά από συζήτηση στην τάξη θεωρήθηκε αναγκαίο να διερευνηθεί η χλωρίδα και η πανίδα των φαραγγιών της Κρήτης αλλά και οι κίνδυνοι που τα απειλούν, με απώτερο στόχο τη λήψη μέτρων για την  προστασία τους. Οι μαθητές που συμμετείχαν στις δραστηριότητες ήταν τριάντα τέσσερις, περίπου εννέα και δώδεκα ετών, των τμημάτων Γ΄1 και Στ΄3 του 34ου Δημοτικού Σχολείου Ηρακλείου. 

Μαθαίνω:  Οι μαθητές χρησιμοποίησαν γνώσεις των Φυσικών επιστημών, της Γεωγραφίας, της Γλώσσας, της Κοινωνικής και Πολιτικής Αγωγής, της Ιστορίας, των Εικαστικών, της Πληροφορικής και της Θεατρικής Αγωγής. Οι δεξιότητες που εξάσκησαν οι μαθητές ήταν πολλαπλές όπως η επεξεργασία ερωτήσεων και η διεξαγωγή έρευνας, η καταγραφή ερωτήσεων για συνέντευξη, η επιλογή λέξεων κλειδιών από ένα κείμενο και η δημιουργία νοητικού χάρτη, η παραγωγή γραπτού λόγο, η συλλογή πληροφοριών, η επεξεργασία τους και η ανάλυση δεδομένων για τη σύνταξη συμπερασμάτων, η εξοικείωση με τον επιστημονικό τρόπο έρευνας και ανάλυσης δεδομένων, η ανάπτυξη δεξιοτήτων συνεργασίας και αποτελεσματικής επικοινωνίας.   

Δρω: Στο τέλος, οι μαθητές ετοίμασαν έργα με κύριο θέμα τα φαράγγια καθώς και συνθέσεις με φυτά καρπούς τις φύσης από τις επισκέψεις στο πεδίο, εννοιολογικούς χάρτες με τα σημαντικότερα στοιχεία από τις συναντήσεις με ειδικούς επιστήμονες, παρουσίαση με την πορεία του σχεδίου εργασίας  για το συνέδριο του ευρωπαϊκού προγράμματος CONNECT ενώ βοήθησαν και στην δημιουργία δύο βίντεο μέσα από φωτογραφίες και πληροφορίες που έφεραν στην τάξη σχετικά με τα σπουδαιότερα φαράγγια της Ελλάδας και της Κρήτης. Ολοκλήρωσαν τις δραστηριότητες  ομαδικά και υποστηριζόμενοι από την οικογένειά τους, τους συμμαθητές τους και τους εκπαιδευτικούς που υλοποίησαν το εν λόγω πρόγραμμα.  Παράλληλα υπηρξε και μία ανταλλαγή καλών πρακτικών και ιδεών ανάμεσα σε μικρούς και μεγαλύτερους μαθητές καθώς, στα πλαίσια του προγράμματος, συνεργάστηκαν παιδιά Γ ΄και Στ΄τάξης. 

Συμπεράσματα σχετικά με την Ανοιχτή Σχολική Εκπαίδευση:  Η δραστηριότητα ήταν ενσωματωμένη και προσαρμοσμένη στο πρόγραμμα σπουδών καθώς ενέπλεκε κεφάλαια από την Γλώσσα, την Ιστορία, την Κοινωνική και πολιτική Αγωγή, τη Γεωγραφία, τα Εικαστικά, την Πληροφορική και τη Θεατρική Αγωγή. Επρόκειτο για ένα καινοτόμο πρόγραμμα που είχε ως απώτερο στόχο  τη μάθηση μέσα από την κινητοποίηση όλων των αισθήσεων των μαθητών, την επαφή τους με τον φυσικό πλούτο του τοπου τους, την ευαισθητοποίησή τους πάνω σε θέματα προστασίας του περιβάλλοντος και  την ανάληψη της προσωπικής ευθύνης σχετικά με τη διατήρηση της φυσικής μας κληρονομιάς. Η ανοιχτή σχολική εκπαίδευση μπορεί να είναι τόσο χρήσιμη όσο και προκλητική για τους εκπαιδευτικούς επειδή επιδιώκει τη μάθηση μέσα από γεγονότα που βιώνει ο μαθητής ενώ συγχρόνως αλλάζει τον τόπο διεξαγωγής του μαθήματος από τα στενά πλαίσια της σχολκής αίθουσας στην έρευνα στο πεδίο παρατήρησης. 

Η αλλαγή/καινοτομία υποστηρίχθηκε από:  [  Χ ] Διεύθυνση του σχολείου  [ Χ  ] σχολικός σύλλογος/δίκτυο    [  Χ] Τοπική αυτοδιοίκηση  [  ] Άλλο:  ________________________________ 

Αποτελέσματα μαθητών: Οι μαθητές ενθουσιάστηκαν τόσο κατά τη διάρκεια υλοποίησης του προγράμματος όσο και με τις επσκέψεις στο πεδίο.  Αρχικά η δραστηρότητα της συγκέντρωσης πληροφοριών σχετικά με τα φαράγγια της Κρήτης, για την οποία χρειάστηκε συνεργασία με τους γονείς τους, τους κίνησε το ενδιαφέρον.  Παράλληλα, η συμβολή τους στην δημιουργία τόσο των βίνετο όσο και της παρουσίασης για το μαθητικό συνέδριο του CONNECT  τους έκανε να νιώσουν ως συνοδοιπόροι σε ένα κοινό στόχο.  Επιπλέον τα παιδιά ενθουσιάστηκαν από τις εκδρομές στο πεδίο και τις δραστηριότητες που έγιναν πριν  και μετά την υλοποίηση της επίσκεψης.  Συγκεκριμένα, παρατήρησαν την χλωρίδα των φαραγγιών στην επίσκεψη στο φαράγγι της Σπηλιώτισσας για την όποια τους μίλησε υπάλληλος της δασικής υπηρεσίας Ηρακλείου, εντοπισαν τις απειλές και τους κινδύνους που ελοχεύει μία επίσκεψη σε παρόμοιο χώρο, γεύτηκαν τη χαρά της πεζοπορίας ακολουθώντας τις οδηγίες μέλους του πεζοπορικού ομίλου Ηρακλείου,  φάνταστηκαν  κι έγραψαν ιστορίες με νεράιδες και ξωτικά ορμώμενοι από παραμύθια της λαϊκής παράδοσης του τόπου τους,  προσέγγισαν τα φαράγγια ιστορικά ως κρησφύγετα  των προγόνων τους κατά την περίοδο πολέμων καθώς και ως εμπορικούς δρόμους, δημιούργησαν εικαστικές συνθέσεις με υλικά της φύσης και προπαντώς χάρηκαν παίζοντας στο ασφαλές φυσικό περιβάλλον.  Χαρακτηριστικά, μία μαθήτρια της Γ τάξης ανέφερε μετά το πέρας του προγράμματος: « Δεν γνώριζα πως ο τόπος μας διαθέτει τέτοια στολίδια, κυρία.  Το είπα στους γονείς μου και πήγαμε το Σαββατοκύριακο που μας πέρασε να διασχίσουμε το φαράγγι της Σπηλιώτισσας» ενώ μαθήτης της έκτης: «Χάρηκα περισσότερο από όλα τις δημιουργίες που φτιάξαμε με τα χέρια μας.  Λασπωθήκαμε, λερωθήκαμε, δημιουργήσαμε  και …….όλα καλά».  Τέλος μαθήτρια της έκτης ανεφερε:  «Το CONNECT μας  έκανε να δεθούμε ως ομάδα.  Δε θα ξεχάσω ποτέ όλα όσα καταφέραμε όλοι μαζί!». 

Αυτή η πρακτική συνέβαλε στην αύξηση της:  

[   * ] ενασχόληση των οικογενειών   [   ]  συμμετοχής των κοριτσιών    [   ] ευαισθητοποίησης των μαθητών για
       με τις επιστήμες                                 στην επιστήμη                                 τη σταδιοδρομία στις φυσικές επιστήμες 

 Είναι αδιαμφισβήτο ότι η παρούσα πρακτική συνέβαλε στην ενασχόληση των οικογενειών με τις επιστήμες καθώς η πρώτη δραστηριότητα που διεξήχθη από τα παιδιά ήταν η εύρεση πληροφοριών και εικόνων με θέματα για  τα φαράγγια.  Απαραίτητη προϋπόθεση για την διεξαγωγή αυτής της εργασίας ήταν η επίβλεψη της όλης δραστηριότητας από τους γονείς και η παροχή καθοδήγησης ως προς τις πληροφορίες που ήταν απαραίτητες να συμπεριληφθούν.  Τέλος, η συμμετοχή των γονέων και μαθητών μαζί με τους εκπαιδευτικούς των τάξεων σε μαθητική πεζοπορία στο χωριό του Κρουσώνα, που διοργάνωσε ο πεζοπορικός όμιλος Ηρακλείου, τους βοήθησε να καταλάβουν τη σημασία της επαφής με τη φύση ήταν.  Συγχρόνως οι μικροί μαθητές γνώρισαν την επιστήμη της δασοπονίας και το επάγγελμα του δασοπόνου μέσα από την επίσκεψη υπαλλήλου της δασικής υπηρεσίας στο σχολείο μας. 

Νοιάζομαι: Οι μαθητές μελέτησαν ένα πραγματικό πρόβλημα που αφορά την επανεισαγωγή του λύγκα που έχει εξαφανιστεί από τον ελλαδικό χώρο. Οι μαθητές που συμμετείχαν στις δραστηριότητες ήταν 12, ηλικίας 17 ετών της Γ τάξης του ΕΠΑΛ. 

Μαθαίνω: Οι μαθητές χρησιμοποίησαν γνώσεις για τις τροφικές αλυσίδες και τα τροφικά πλέγματα. Οι δεξιότητες που εξάσκησαν οι μαθητές ήταν να μπορούν να περιγράφουν τα αποτελέσματα της οικολογικής αποκατάστασης σε ένα οικοσύστημα. Επίσης, έμαθαν να σταθμίζουν στοιχεία για να υποστηρίζουν ή να καταρρίπτουν έναν ισχυρισμό. 

Δρω: Στο τέλος, οι μαθητές ετοίμασαν με τη βοήθεια του καθηγητή έναν χάρτη με τη χρήση του προγράμματος ArcGIS που αποτυπώνει τον πληθυσμό του λύγκα ανά χώρα, καθώς και την αφίσα του προγράμματος. Ολοκλήρωσαν τις δραστηριότητες ομαδικά, υποστηριζόμενοι από τις οικογένειές τους. 

Συμπεράσματα σχετικά με την Ανοιχτή Σχολική Εκπαίδευση:  Η δραστηριότητα ήταν ενσωματωμένη στο πρόγραμμα σπουδών. Ήταν καινοτόμα μιας και οι γενικές γνώσεις που είχαν σχετικά με τις τροφικές αλυσίδες εφαρμόστηκαν σε ένα πραγματικό πρόβλημα. Η ανοιχτή σχολική εκπαίδευση μπορεί να είναι χρήσιμη για άλλους δασκάλους επειδή βοηθά στη βιωματική μάθηση των μαθητών και στην καλλιέργεια μεταγνωστικών δεξιοτήτων. 

Η καινοτομία υποστηρίχθηκε από:  [Χ] Διεύθυνση του σχολείου  [   ] σχολικός σύλλογος/δίκτυο
                                                       [  ] Τοπική αυτοδιοίκηση  [Χ] Άλλο: την ΠΔΕ Κρήτης και το ΜΦΙ Κρήτης 

Αποτελέσματα μαθητών: Οι μαθητές ήταν χαρούμενοι με την εφαρμογή μιας και μπόρεσαν να εφαρμόσουν τις γνώσεις τους για να λύσουν ένα πραγματικό πρόβλημα. Ως παράδειγμα, ένας μαθητής ανέφερε «είναι ευχάριστο όταν μαθαίνουμε με διαφορετικό τρόπο αυτά που κάνουμε στα μαθήματα». 

Αυτή η πρακτική συνέβαλε στην αύξηση της: 

[Χ] ενασχόληση των οικογενειών   [Χ]  συμμετοχής των κοριτσιών    [Χ] ευαισθητοποίησης των μαθητών για
       με τις επιστήμες                                 στην επιστήμη                                 τη σταδιοδρομία στις φυσικές επιστήμες 

Παρακαλώ διευκρίνηστε: Η συμμετοχή των μαθητών ήταν καθολική ανεξάρτητα από το φύλο, τις επιδόσεις, την ύπαρξη ή όχι μαθησιακών δυσκολιών. 

Νοιάζομαι: Οι μαθητές αναρωτήθηκαν για τη προέλευση αλλά και το μέλλον της ροζ άμμου στις διάσημες και πολύ τουριστικές παραλίες της δυτικής Κρήτης. Ένα πραγματικό πρόβλημα που απασχολεί την τοπική κοινωνία για λόγους τόσο οικολογικούς όσο και κυρίως οικονομικούς. Η ερώτηση που προσέλκυσε το ενδιαφέρον των μαθητών ήταν «τι είναι η ροζ άμμος και μέχρι πότε θα συνεχίσει να υπάρχει;» Το ερώτημα αυτό σε μορφή ερωτηματολογίου κλήθηκαν να συζητήσουν με τους οικείους τους και να καταγράψουν τις απαντήσεις τους. Οι απαντήσεις αυτές, που ανέδειξαν την ουσιαστική άγνοια της τοπικής κοινωνίας για το φαινόμενο της «ροζ άμμου», διερευνήθηκαν εργαστηριακά και συζητήθηκαν διεξοδικά, τους κατοπινούς μήνες. 

 Οι μαθητές που συμμετείχαν στις δραστηριότητες ήταν μαθητές της Ά και ΄Γ Γυμνασίου και κυρίως δύο συγκεκριμένων τμημάτων του Α1 και Γ1 (Ήταν τα τμήματα που είχα μαθητές παράλληλης στήριξης ως εκπαιδευτικός ΕΑΕ και οι οποίοι συμμετείχαν στο πρόγραμμα). Ο βασικός ερευνητικός πυρήνας αποτελούνταν από δύο μικτές ηλικιακά ομάδες συνολικά 17 μαθητών όμως στις διάφορες δραστηριότητες, εκδρομές, ενημερώσεις και επισκέψεις συμμετείχαν πολλοί περισσότεροι μαθητές και από άλλα τμήματα εκπληρώνοντας σε μεγάλο βαθμό την προσδοκία μου να ενημερωθεί, δια της συμμετοχής και να διεγερθεί η περιέργεια για το πρόγραμμα, όλου σχεδόν του σχολείου. 

Μαθαίνω:  Οι μαθητές χρησιμοποίησαν γνώσεις για τους μονοκύτταρους οργανισμούς, τα τροφικά πλέγματα, τη συστηματική κατάταξη οργανισμών σε κατηγορίες βάση του πως τρέφονται και πως αξιοποιούν την ενέργεια, τα απολιθώματα, τη θαλάσσια βιοποικιλότητα, την οικολογία, την ανθρώπινη παρέμβαση, τη ρύπανση και μόλυνση, τα μικροπλαστικά, κυρίως δηλαδή γνώσεις από τον κλάδο της βιολογίας αλλά και της φυσικής και χημείας (πχ στοιχειώδη ονοματολογία χημικών στοιχείων).  

Οι δεξιότητες που απέκτησαν μέσω συνεχούς εξάσκησης οι μαθητές ήταν η χρήση στερεοσκοπίου και μικροσκοπίου, η χρήση εργαστηριακής λαβίδας, το ζύγισμα ακριβείας, η παρατήρηση και δημιουργία δεδομένων για ανάλυση, η συζήτηση ισχυρισμών και αποδεικτικών στοιχείων, η συνεργασία τόσο μεταξύ τους όσο και με ερευνητικούς φορείς η ομαδική δηλαδή εργασία.  

Κατανόησαν πόσο σημαντική είναι η οργάνωση του χρόνου σε μια ερευνητική διαδικασία και γενικότερα. Πως διεξάγονται συμπεράσματα και πως γίνεται η παρουσίαση αυτών στο ευρύ κοινό. Βίωσαν τη παρουσία σε ΜΜΕ και στο συνέδριο και εξάσκησαν αυτό που ονομάζεται «επικοινωνιακό θάρρος». Αν και δεν είναι δεξιότητες με την ακριβή έννοια του όρου, θεωρώ πως  η αυτοπειθαρχία και η αυτοπεποίθηση  εξασκήθηκαν με επιτυχία ιδιαίτερα στις μαθήτριες που «σήκωσαν το βάρος» της δημοσιοποίησης της έρευνας μας. 

Δρω: Στο τέλος, οι μαθητές ετοίμασαν μία παρουσίαση της έρευνας μας σε powerpoint, τράβηξαν μικρό-φωτογραφίες και στείλαν υλικό (άμμο) στη Γερμανία όπου έγινε αναγνώριση των ειδών τρηματοφόρων και καταχώρηση στην ιστοσελίδα foraminifera.eu. Ολοκλήρωσαν τις δραστηριότητες εργαζόμενοι ομαδικά με καθοδήγηση δική μου. Πραγματοποιήθηκε παρουσία της ερευνητικής μας δουλειάς στο μαθητικό συνέδριο που οργάνωσε η Περιφερειακή Διεύθυνση Εκπαίδευσης Κρήτης και το πρόγραμμα CONNECT ενώ παρουσιάσαμε το θέμα και στο Κρήτη TV στην εκπομπή καλό μεσημέρι. 

Συμπεράσματα σχετικά με την Ανοιχτή Σχολική Εκπαίδευση:  Η δραστηριότητα δεν ήταν ενσωματωμένη στο ωρολόγιο πρόγραμμα ούτε στο πρόγραμμα σπουδών ακριβώς. Συμβάδιζε όμως, και δια της έρευνας νοηματοδοτούσε και εξηγούσε βασική ύλη κυρίως της βιολογία του Γυμνασίου σχετικά με τα κύτταρα, τα τροφικά πλέγματα, τη συστηματική κατάταξη οργανισμών σε βασικές κατηγορίες βάση του πως τρέφονται και πως αξιοποιούν την ενέργεια, τα απολιθώματα, τη θαλάσσια βιοποικιλότητα, την οικολογία, τη ρύπανση και μόλυνση κ.α. Εκτός αυτών μέσω των ευαίσθητων μικροσκοπικών οργανισμών που μελετούσαμε ασχοληθήκαμε και συζητήσαμε ζητήματα όπως η κλιματική αλλαγή και ο τρόπος που μπορεί να τους επηρεάζει καθώς και γενικότερα η ανθρώπινη παρέμβαση και δραστηριότητες όπως πχ ο τουρισμός, ενώ δόθηκε η ευκαιρία να έρθουν σε επαφή στην πράξη με όρους και έννοιες όπως μικροπεριβάλλον, ψευδοπόδια, πλασματική μεμβράνη, οργανισμοί δείκτες κ.α. 

Κυρίως όμως επειδή η εργασία μας αποτελούσε ουσιαστικά πρωτογενή έρευνα, οι μαθητές ήρθαν σε επαφή με τη διαδικασία παραγωγής νέας γνώσης. Είδαν το συναρπαστικό, ευχάριστο αλλά και επίπονο κάποιες φορές της ερευνητικής διαδικασίας. Την πολυπλοκότητα των βιολογικών ζητημάτων και το πλήθος των παραγόντων που χρήζουν διερεύνησης. Κατανόησαν δηλαδή βιωματικά τη σημασία του να θέτεις ερωτήματα, να τα οργανώνεις και να τα μελετάς. Κατανόησαν επίσης ότι αυτό είναι μια ομαδική εργασία και πως η συνεργασία με άλλους επιστήμονες και φορείς είναι απολύτως απαραίτητη. Κατάλαβαν πως δεν έχουν ανακαλυφθεί όλα και πως δεν υπάρχουν όλες οι απαντήσεις σε ένα κινητό τηλέφωνο… Είδαν πως οι επιστήμονες δεν τα ξέρουν όλα, πως διαφωνούν και κάνουν λάθη (πχ αρχικά πιστεύαμε πως οι ροζ κόκκοι είναι σπασμένα κοράλια, στη συνέχεια υπήρχε διαφωνία για το πόσο βαθιά ζούνε τα συγκεκριμένα τρηματοφόρα). Πήραν μια πρώτη ιδέα του πόσο σημαντικές είναι οι διαφορετικές απόψεις και προσεγγίσεις στην επιστήμη και είδαν πως δεν υπάρχουν απόλυτες αλήθειες και πως η βιολογία βρίθει «εξαιρέσεων». Μάθαν τη σημασία της αμφισβήτησης και εξάσκησαν την επαγωγική σκέψη.  

Για όλους τους παραπάνω λόγους θεωρώ πως το πρόγραμμα αποτέλεσε μια πρόκληση εφόσον επρόκειτο εν πολλοίς για έρευνα σε «βαθιά άγνωστα νερά», ήταν καινοτόμο και φυσικά πολλαπλά χρήσιμο κυρίως διότι έγινε κατανοητό πως η επιστήμη δεν είναι κάτι απόμακρο αλλά κάτι καθημερινό που ασχολείται με τα «δικά μας ερωτήματα» και που μπορούμε να τη «χρησιμοποιήσουμε και εμείς», ενώ λόγω και του ευχάριστου τρόπου με τον οποίο πραγματοποιήθηκε συνέβαλε στη δημιουργία θετικής στάσης των παιδιών απέναντι στις θετικές επιστήμες και ιδιαίτερα τη βιολογία. 

Η ανοιχτή βιωματική σχολική εκπαίδευση είναι περισσότερο από σημαντική για να ξεφύγουμε από την «μουσειακή» αντίληψη και πρακτική της «μεταβίβασης» γνώσεων που παρέχει το Ελληνικό σχολείο. Συνήθης «επιχείρημα» των παιδιών είναι «και που θα μου χρειαστούν όλα αυτά» διότι η διδασκόμενη ύλη ξεφεύγει κατά πολύ από τη καθημερινότητα των  μαθητών ή έτσι τουλάχιστον φαίνεται μιας και δεν γίνεται η σύνδεση με την καθημερινότητα και δεν χρησιμοποιούνται οι παρεχόμενες γνώσεις για την επίλυση αποριών, αναζητήσεων και προβλημάτων που τα παιδιά έχουν. Οι πρακτικές – βιωματικές και φαινομενικά εκτός ύλης δραστηριότητες, τουλάχιστον για τον τομέα των φυσικών επιστημών, θεωρώ πως δεν είναι απλά χρήσιμες αλλά απαραίτητες ιδιαίτερα στις ηλικίες αυτές που τα παιδιά πρέπει να έχουν την ευκαιρία να αναδείξουν τις κλίσεις, προτιμήσεις και το «ταλέντο» τους και να αποκτήσουν θετική στάση απέναντι στις επιστήμες. 

Για κάποιους εκπαιδευτικούς μπορεί οι πρακτικές αυτές να αποτελούν πρόβλημα διότι βγαίνουν από τη βολή των συνηθισμένων και χρειάζεται να ενημερωθούν και κυρίως να δράσουν έξω από το πλαίσιο στο οποίο έχουν μάθει. Χρειάζεται δηλαδή δουλειά. Αγνοούν όμως την «αναζωογονητική» επίδραση που αυτές οι πρακτικές έχουν τόσο  στον τρόπο που οι ίδιοι οι εκπαιδευτικοί αντιλαμβανόμαστε το λειτούργημα μας όσο και στις σχέσεις με τους μαθητές και τους γονείς, που αναβαθμίζονται σημαντικά. Τα παιδιά όταν ενθουσιάζονται με κάτι το συζητάνε στο σπίτι και οι γονείς αντιλαμβάνονται αν το παιδί πηγαίνει στο σχολείο με χαρά. 

Η αλλαγή/καινοτομία υποστηρίχθηκε από:  [ Ναι ] Διεύθυνση του σχολείου  [Ναι   ] σχολικός σύλλογος/δίκτυο
                                                       [Ναι  ] Τοπική αυτοδιοίκηση  [ Ναι ] Άλλο: Από γονείς ________________________________ 

Αποτελέσματα μαθητών: Οι μαθητές του βασικού πυρήνα που τελικά διαμορφώθηκε μετά από 2-3 εβδομάδες ήταν πολύ συνεργάσιμοι, συνεπείς και εργατικοί. Η συμμετοχή ήταν μεγάλη από την αρχή με ελάχιστες αποχωρήσεις, κυρίως λόγω άλλων δραστηριοτήτων την ίδια ώρα ή του προγράμματος των λεωφορείων (πολλά παιδιά στο σχολείο μας έρχονταν από μακρινά χωριά), αλλά και με νέες συμμετοχές «καθ’ οδόν». Και μόνο που οι συναντήσεις μας γίνονταν κάθε Παρασκευή δηλαδή την τελευταία μέρα της εβδομάδας, μετά το τέλος του ωρολογίου προγράμματος και κάθονταν μία με δύο ώρες παραπάνω δείχνει ότι η διαδικασία τους ήταν ευχάριστη. Αρκετοί μάλιστα έρχονταν από χωριά σχετικά μακριά και ήταν ξύπνιοι από πολύ νωρίς προκειμένου να έρθουν σχολείο.  

Στις 3 εκπαιδευτικές εκδρομές που πραγματοποιήσαμε (ΚΠΕ Βάμμου, Ελαφονήσι και ΜΑΙΧ) συμμετείχαν πολύ περισσότεροι μαθητές, για να μπορέσει να καλυφθεί και το κόστος των μετακινήσεων αλλά και γιατί ήθελα μια διευρυμένη συμμετοχή γενικότερα ώστε η έρευνα μας να αγκαλιαστεί από όλο το σχολείο. Συνδυάζαμε πάντα την έρευνα με ελεύθερο χρόνο και αθλητισμό ιδιαίτερα στο ΜΑΙΧ που πραγματοποιήσαμε σημαντικό κομμάτι της έρευνάς μας, μιας και εκεί έγιναν οι επαγγελματικές μίκρο – φωτογραφήσεις ενώ συνολικά οι εγκαταστάσεις του προσφέρονταν για πολλές παράλληλες δραστηριότητες. Ο στόχος ήταν φυσικά η όλη διαδικασία να είναι όσο το δυνατό πιο ευχάριστη.  

Ο στόχος αυτός θεωρώ ότι επιτεύχθηκε. Χαρακτηριστικά να αναφέρω τα λόγια μιας μαθήτριας «σιχαινόμουν τη βιολογία έλεγα να γίνω φιλόλογος αλλά τώρα σκέφτομαι να γίνω βιολόγος» ή, άλλοι «έτσι θα έπρεπε να είναι το σχολείο», «ωραία περνάν οι επιστήμονες» κ.α. 

Ως προς τα μαθησιακά αποτελέσματα ξεκινώντας από τα απλούστερα πχ μετατροπή lt σε ml, gr σε mgr για τις ανάγκες της ζύγισης. Το ξεκαθάρισμα της διαφοράς όγκου και μάζας, μέχρι εξειδικευμένες γνώσεις γύρω από τη θαλάσσια βιολογία όπως πχ τι είναι τα τρηματοφόρα γιατί δεν είναι κοχύλια και ποια πλάσματα ονομάζουμε κοχύλια, τι θα πει αποικοδομητής, αυτότροφος και ετερότροφος οργανισμός, τι είναι ο κύκλος της ζωής κ.α που είναι δύσκολο να προσδιοριστούν μιας και οι ερωτήσεις και η συζήτηση προέκυπταν συχνά αυθόρμητα.   

Αυτή η πρακτική συνέβαλε στην αύξηση της:  

[  ΝΑΙ ] ενασχόληση των οικογενειών   [  ΝΑΙ ]  συμμετοχής των κοριτσιών    [ ΝΑΙ  ] ευαισθητοποίησης των μαθητών για με τις επιστήμες                στην επιστήμη                                 τη σταδιοδρομία στις φυσικές επιστήμες 

Παρακαλώ διευκρινίστε:  

1. Το θέμα της ροζ άμμου είναι κάτι που αφορά την καθημερινότητα των κατοίκων της περιοχής οπότε υπήρχε εξαρχής μια σχετική περιέργεια έτσι κι αλλιώς. Αρχικά, ζητήθηκε να καταγραφεί η γνώμη των γονιών, και όχι μόνο, σχετικά με το «σε τι οφείλεται», «αν υπάρχει μείωση του φαινομένου», «αν πιστεύετε ότι κινδυνεύει να εξαφανισθεί».  Στη συνέχεια κάποιοι γονείς που ασχολούνται με τη θάλασσα μας δώσαν σημαντικές πληροφορίες και φέραν και δείγματα πολύ σημαντικά για την αναζήτηση μας σχετικά με το που ζουν (βάθος απόσταση από την ακτή) και σε τι μορφή είναι πρώτού ξεβραστούν ως ροζ κόκκοι «άμμου». Υπήρξαν γονείς που μου δήλωσαν το προσωπικό τους ενδιαφέρον και την επιθυμία τους να βοηθήσουν σε οτιδήποτε χρειαστεί. Επίσης, κανείς δεν δημιούργησε θέμα ούτε αρνήθηκε να πληρώσει όταν χρειαζόταν για τις μετακινήσεις μας στα πλαίσια των εκπαιδευτικών εκδρομών. Όλα αυτά δείχνουν πως το πρόγραμμα είχε αποδοχή και ως εκ τούτου έστω και μόνο συζητώντας με τα παιδιά τους, κάποιοι γονείς, περισσότερο ή λιγότερο ασχολήθηκαν με την επιστήμη μέσω αυτού. 
2. Τα κορίτσια του σχολείου μας, και γενικότερα πιστεύω, έχουν καλύτερη παρουσία στην τάξη και στα μαθήματα από τα αγόρια, κατά μέσο όρο τουλάχιστον. Παρόλα αυτά υπάρχουν τα στερεότυπα και οι προκαταλήψεις απέναντι στις θετικές επιστήμες και τα μαθηματικά. Πολλά κορίτσια εξ αρχής λένε δεν καταλαβαίνω μαθηματικά, φυσική ή χημεία. Το μάθημα της βιολογίας, και αυτό, τουλάχιστον στο σχολείο μας, δεν ήταν ιδιαίτερα αγαπητό. Στο πρόγραμμα όμως συμμετείχαν λίγο περισσότερα κορίτσια από ότι αγόρια. Οι περισσότερες μαθήτριες ήταν εργατικές και υπεύθυνες, συμμετείχαν και ρωτούσαν. Αντίθετα από ότι θέλαν να πιστεύουν, κάποιες είναι, κατά τη γνώμη μου, «γεννημένες ερευνήτριες». Ξεχνιόντουσαν πάνω στο μικροσκόπιο, ενώ ήταν και ιδιαίτερα επιδέξιες με τα εργαλεία αλλά και επινοητικές στον τρόπο με τον οποίο φέρναν σε πέρας τις δραστηριότητες.

 Μέσα από το πρόγραμμα ενθαρρύνθηκαν και αποκαλύφθηκαν κλίσεις, όπως πχ μιας μαθήτριες που της άρεζε να παρατηρεί και να φωτογραφίζει αράχνες αλλά δεν το είχε ποτέ μοιραστεί με τις φίλες της μιας και η «αραχνοπαρατήρηση» δε θεωρείται «γυναικεία ενασχόληση». Παράλληλα με τα τρηματοφόρα  ασχοληθήκαμε και προσδιορίσαμε και τις αράχνες της μαθήτριας κάτι που τελικά βρήκαν ενδιαφέρον και οι υπόλοιπες. Η ενασχόληση με το εργαστήριο και τα μικροσκόπια καθώς και οι λεπτοδουλειές με τις λαβίδες άρεσαν στα κορίτσια. Η  επίσκεψη στο Μεσογειακό Αγρονομικό Ινστιτούτο Χανίων (ΜΑΙΧ) όπου όλο το ερευνητικό προσωπικό που συναντήσαμε ήταν γυναίκες βιολόγοι και γεωπόνοι, συνέβαλε πιστεύω στο σπάσιμο των βολικών στερεοτύπων των μαθητριών.  

Σημαντικό όμως αν κρίνω από την αντίδραση τους, ρόλο έπαιξε η δημοσιοποίηση της έρευνας μας στα ΜΜΕ και στο συνέδριο. Εκτός από το γεγονός ότι θέλουν να κάνουν χαρούμενους τους δικούς τους, τα κορίτσια στην ηλικία αυτή, ασχολούνται πολύ με διάσημους/ες, κοινωνικά δίκτυα και θέλουν να προβάλουν τον εαυτό τους με αντίστοιχο τρόπο. Τους αρέσει να έχουν κοινό. Χαρακτηριστικό είναι πως τόσο στην παρουσίαση στο συνέδριο όσο και στην παρουσία μας στο Κρήτη TV κανένα αγόρι δεν ήθελε με κανένα τρόπο να εμφανισθεί, ενώ τα περισσότερα κορίτσια αντίθετα, θέλαν και δείξαν αξιοσημείωτη σοβαρότητα και πειθαρχία καθ’ όλη τη διάρκεια και της προετοιμασίας της παρουσίασης. 

 Η 16λεπτη παρουσία μας σε μεσημεριανή ανάλαφρη εκπομπή γενικού ενδιαφέροντος στο Κρήτη TV, με τηλεπαρουσιαστές από το χώρο του μόντελιγκ ήταν σημαντική πιστεύω, στο να δείξει σε κάποια κορίτσια ότι η επιστήμη και αυτοί οι χώροι δεν είναι τελικά απόλυτα ασύμβατοι. Πως οι «ωραίες και οι ωραίοι» εκτιμούν και θαυμάζουν την επιστήμη και υπάρχει αποδοχή και απήχηση γενικότερη. Ότι μέσω της έρευνας ανοίγουν διάφοροι δρόμοι, που μπορεί να συμπεριλαμβάνουν και τη δημοσιότητα.  

Ομοίως και με το συνέδριο, αν και διαδικτυακό, το γεγονός πως θα τις δουν μαθητές από πολλά μέρη της Ελλάδας άρεσε στα κορίτσια, πόσο μάλλον που ήταν πεπεισμένες για τη σημαντικότητα της εργασίας μας. Συμπερασματικά, πιστεύω πως ο τομέας που το πρόγραμμα ήταν πιο επιτυχημένο ήταν αυτός που αφορά τα κορίτσια και την ενασχόληση τους με τις φυσικές επιστήμες.  

3. Οι λόγοι που αναφέρω παραπάνω ισχύουν και για τα αγόρια. Συνεπώς ως σύνολο  μέσα από μια ερευνητική διαδικασία οι μαθητές και οι μαθήτριες ήρθαν σε επαφή με τον πραγματικό απτό κόσμο των φυσικών επιστημών που είναι ομολογουμένως αν  όχι πάντα συναρπαστικός, σίγουρα έχει ενδιαφέρον.  Συνοψίζοντας λοιπόν θα τολμήσω να «προβλέψω», αν και αυτό εξαρτάται και από τους δασκάλους τους στα κατοπινά χρόνια, πως το συγκεκριμένο Γυμνάσιο θα βγάλει φυσικούς επιστήμονες και επιστημόνισες…

Νοιάζομαι: Οι μαθητές αναγνωρίσαν τα περιβαλλοντικά προβλήματα τα οποία προκύπτουν από τις ανθρωπογενείς δραστηριότητες στη διαμόρφωση του κλίματος ασχολήθηκαν ειδικότερα με τους παράγοντες που προκαλούν την υπερθέρμανση της Γης και τη χημική ρύπανση. Στη φάση αυτή οι γονείς ευαισθητοποιήθηκαν μαζί με τα παιδιά τους για την κλιματική αλλαγή, αναγνώρισαν την έκταση που έχει πάρει η χημική ρύπανση και επέλεξαν μαζί τα περιβαλλοντικά θέματα με τα οποία θα ήταν ενδιαφέρον να εργαστούν. Δημιουργήσαμε επιπλέον ένα padlet με τίτλο «Μπορείς κι εσύ να σώσεις τον πλανήτη!» όπου καλέσαμε τους μαθητές να γράψουν τις σκέψεις τους για την κλιματική αλλαγή ή να διατυπώσουν ένα σύνθημα  για το καλό του πλανήτη. Οι μαθητές που συμμετείχαν στις δραστηριότητες ήταν 23 μαθητές της Γ’ τάξης Γυμνασίου.  

Μαθαίνω:  Οι μαθητές χρησιμοποίησαν γνώσεις απο έγκυρες επιστημονικές πηγές για περιβαλλοντικά προβλήματα και στη συνέχεια συνομίλησαν με ειδικούς εμπειρογνώμονες για τη χημική ρύπανση του αέρα, του υδροφόρο ορίζοντα, και της επιφάνεια της Γης και έθεσαν τα ερωτήματά τους πάνω στα επιστημονικά δεδομένα που προέβαλαν. Οι σύγχρονες διδακτικές προσεγγίσεις που αξιοποιήθηκαν για το σενάριο ήταν:  η διερευνητική μέθοδος μάθησης που εισάγει την επιστημονική έρευνα στη σχολική πράξη, η βιωματική μέθοδος, η ομαδοσυνεργατική διδασκαλία και  η μέθοδος επίλυσης προβλημάτων  (Kalathaki, 2015). Οι δεξιότητες που εξάσκησαν επιπέον οι μαθητές ήταν η επεξεργασία ερωτήσεων, ανάλυση δεδομένων, η συζήτηση ισχυρισμών και αποδεικτικών στοιχείων, η σύνταξη συμπερασμάτων και η σύνθεση ομαδικών εργασιών .   

Δρω: Στο τέλος, οι μαθητές  

• υπολόγισαν το οικολογικό τους αποτύπωμα μαζί με τους γονείς τους με βάση ένα συγκεκριμένο ερωτηματολόγιο που τους δόθηκε 
• κατέληξαν σε προτάσεις που πιστεύουν ότι μπορούν να μειώσουν το οικολογικό τους αποτύπωμα 
• επέλεξαν ένα περιβαλλοντικό πρόβλημα και έκαναν μια ερευνητική εργασία δικής τους επιλογής και έμπνευσης.  
• φιλοτέχνησαν εννέα αφίσες αφύπνισης για την κλιματική αλλαγή.  

• έφτιαξαν μια κατασκευή για τη σημασία της ανακύκλωσης. 
• δημιούργησαν μια παρουσίαση για την όξινη βροχή  
• δημιούργησαν ένα επιτραπέζιο παιχνίδι με ερωτήσεις οικολογίας με τίτλο «Το οικολογικό φιδάκι» 
• έγραψαν στίχους για ένα ραπ  τραγούδι για το κλίμα 
• παρουσίασαν τις εργασίες τους με μορφή εκθεσης στο σχολείο τους για την παγκόσμια μέρα περιβάλλοντος 

• παρουσίασαν τις εργασίες τους στο 4ο Πανελληνιο Μαθητικο Συνέδριο CONNECT 2022 που διεξήγθει διαδικτιακά 20 & 21/05/2022 

Ολοκλήρωσαν τις δραστηριότητες ομαδικά ή ατομικά, υποστηριζόμενοι από τους καθηγητες και τις οικογένειές τους. 

Συμπεράσματα σχετικά με την Ανοιχτή Σχολική Εκπαίδευση:  Η δραστηριότητα χρησιμοποιήθηκε για τη συνδιδασκαλία της ρύπανσης στο μάθημα της Χημείας και  της Βιολογίας Γ΄ Γυμνασίου, αλλά μπορεί να εφαρμοστεί και στα πλαίσια της Γεωγραφίας Β΄ Γυμνασίου και στα Εργαστήρια Δεξιοτήτων στην Ενότητα «Φροντίζω το Περιβάλλον». Ήταν μια πρόκληση να συνδυαστούν δυο γνωστικά αντικείμενα για την διδασκαλία της ρύπανσης εκτός ωρολογίου προγράμματος με ποικίλες βιωματικές δραστηριότητες. Ηταν καινοτόμο καθώς έφερε του μαθητές σε επαφή με εμπειρογνώμονες διευρύνοντας περισσότερο το γνωστικό τους πεδίο. Η ανοιχτή σχολική εκπαίδευση μπορεί να είναι χρήσιμη και για άλλους δασκάλους επειδή οι μαθητές είχαν την ευκαιρία να  συζητήσουν με ειδικούς επιστήμονες/εμπειρογνώμονες για τη χημική ρύπανση του αέρα, του νερού και του εδάφους, να βγουν από τα όρια της σχολικής τάξης και να διερευνήσουν ένα περιβαλλοντικό πρόβλημα της αρεσκείας τους με επιστημονικό τρόπο.  

Η καινοτομία υποστηρίχθηκε από:  [ +  ] Διεύθυνση του σχολείου  [  + ] σχολικός σύλλογος/δίκτυο  

 [  ] Τοπική αυτοδιοίκηση  [  ] Άλλο:  ________________________________ 

Αποτελέσματα μαθητών: Οι μαθητές ήταν πολύ ικανοποιημένοι με τη συμμετοχή τους στη δραστηριότητα, απόλαυσαν τις εκπαιδευτικές εκδρομές και τις επιστημονικές συζητήσεις με τους εμπειρογνώμονες ,  ευαισθητοποιήθηκαν γύρω από πολλά περιβαλλοντικά προβλήματα, συζήτησαν όσα έμαθαν από την ομάδα εμπειρογνωμόνων στο σπίτι με τις οικογένειές τους και ανέλαβαν δράση. Έφτιαξαν προσωπικούς πίνακες εξοικονόμησης ενέργειας ώστε να παρακολουθούν πόσο συχνά κατάφεραν να μειώσουν την ενέργεια που χρησιμοποιούν κάθε μέρα για μια εβδομάδα και κατέγραψαν καθημερινές δραστηριότητες που είχαν θετικό περιβαλλοντικό αντίκτυπο. Ως παράδειγμα, ένας μαθητής ανέφερε «ότι χάρη σε αυτό το πρόγραμμα έμαθε πολλά πράγματα για την κλιματική αλλαγή, γνώρισε για πρώτη φορά από κοντά επιστήμονες που ασχολούνται με περιβαλλοντικά ζητήματα και είδε ότι μπορεί να προχωρήσει σε παρεμβάσεις που θα οδηγήσουν σε ένα πιο ‘πρασινο’ μέλλον». 

Αυτή η πρακτική συνέβαλε στην αύξηση της:  

[ +  ] ενασχόληση των οικογενειών   [ +  ]  συμμετοχής των κοριτσιών    [  + ] ευαισθητοποίησης των μαθητών για
       με τις επιστήμες                                 στην επιστήμη                                 τη σταδιοδρομία στις φυσικές επιστήμες 

Νοιάζομαι: Οι μαθητές ενδιαφέρθηκαν για ένα πραγματικό πρόβλημα το οποίο είναι με ποιον τρόπο οι ελέφαντες χάνουν τους χαυλιόδοντές τους και δεν μπορούν να επιτεθούν ή να αμυνθούν στο περιβάλλον μέσα στο οποίο ζουν. Αυτό το πρόβλημα ειπώθηκε μεταξύ άλλων και οι μαθητές το ψήφισαν ως το πιο ενδιαφέρον για περαιτέρω μελέτη και έρευνα.  Οι μαθητές που συμμετείχαν στις δραστηριότητες ήταν 13-14 χρονών, οι οποίοι φοιτούν στην Δευτέρα Γυμνασίου και ο συνολικός τους αριθμός ήταν 22.  

Μαθαίνω:  Οι μαθητές χρησιμοποίησαν γνώσεις Βιολογίας και ειδικότερα θέματα της φυσικής επιλογής και της εξέλιξης. Οι δεξιότητες που εξάσκησαν οι μαθητές ήταν η συνεργασία και επικοινωνία, η κριτική σκέψη, η επεξεργασία ερωτήσεων, η συζήτηση, ο ψηφιακός γραμματισμός, η δημιουργικότητα και η εύρεση συμπερασμάτων.  

Δρω: Στο τέλος, οι μαθητές ετοίμασαν παιχνίδι, παρουσιάσεις, συνεντεύξεις, διαδραστικό χάρτη, πειράματα και ένα storymap. Ολοκλήρωσαν τις δραστηριότητες ομαδικά είτε ατομικά, υποστηριζόμενοι από τις οικογένειες τους. 

Συμπεράσματα σχετικά με την Ανοιχτή Σχολική Εκπαίδευση:  Η δραστηριότητα ήταν ενσωματωμένη στο πρόγραμμα σπουδών. Η δραστηριότητα ήταν καινοτόμος γιατί οι μαθητές για πρώτη φορά ερωτήθηκαν ποια είναι τα προβλήματα που έχουν ακούσει ή έχουν βιώσει και θέλουν πραγματικά να ασχοληθούν. Για αυτόν τον λόγο οι μαθητές συζήτησαν στην ολομέλεια αφού είχαν συζητήσει και με τις οικογένειες τους και ψήφισαν αυτό που θεώρησαν το πιο ενδιαφέρον θέμα. Η ανοιχτή σχολική εκπαίδευση μπορεί να είναι χρήσιμη αλλά και προκλητική για τους καθηγητές και δασκάλους επειδή εμπλέκονται συνήθως σε προβλήματα εκτός του τυπικού προγράμματος σπουδών όπως είναι η κλιματική αλλαγή κτλ. 

Η αλλαγή/καινοτομία υποστηρίχθηκε από:  [ x ] Διεύθυνση του σχολείου  [  x ] σχολικός σύλλογος/δίκτυο
                                                       [  ] Τοπική αυτοδιοίκηση  [  ] Άλλο:  ________________________________ 

Αποτελέσματα μαθητών: Οι μαθητές ήταν συμμετοχικοί, ενδιαφέρθηκαν από την αρχή μέχρι το τέλος του project. Ήρθαν σε επικοινωνία με τους γονείς τους και τους οικείους τους για να τους ρωτήσουν και να πάρουν συντεύξεις. Εργάστηκαν ομαδικά και μέσα από την επικοινωνία έφτασαν σε απτά αποτελέσματα. Έπαιξαν παιχνίδι το οποίο δημιούγησαν οι ίδιοι και είχε σχέση με το θέμα του project. Έφτιαξαν παρουσιάσεις για διάφορα σχετικά θέματα. Ομάδα μαθητών παρουσίασε την εργασία όλων των μαθητών σε μαθητικό συνέδριο το οποίο διοργανώθηκε από την Περιφερειακή Διεύθυνση Κρήτης.  

Αυτή η πρακτική συνέβαλε στην αύξηση της:  

[x] ενασχόληση των οικογενειών   [   ]  συμμετοχής των κοριτσιών    [  x ] ευαισθητοποίησης των μαθητών για
       με τις επιστήμες                                 στην επιστήμη                                 τη σταδιοδρομία στις φυσικές επιστήμες 

Παρακαλώ διευκρίνηστε: Μια φαινομενικά «αθώα» και «άσχετη» παρατήρηση που είχε ένας μαθητής για έναν πληθυσμό ελεφάντων έδωσε πολλά ερωτήματα στους μαθητές τα οποία ερεύνησαν και συζήτησαν με τους κατάλληλους επιστήμονες. Οι οικογένειες ερωτήθηκαν στην αρχή του project αλλά και κατά τη διάρκεια του ώστε να δώσουν τις δικές τους απόψεις και κάποιοι λόγω επαγγέλματος ερωτήθηκαν μέσω συνέντευξης από τους ίδιους τους μαθητές. Οι μαθητές ευαισθητοποιήθηκαν για το περιβάλλον και την κλιματική αλλαγή.
 

Νοιάζομαι: Οι μαθητές  ασχολήθηκαν με την καταγραφή και μελέτη των απειλών και των κινδύνων που αντιμετωπίζουν τα Οικοσυστήματα μας και ειδικότερα το Εθνικό Πάρκο Λευκών Ορέων. Οι μαθητές που συμμετείχαν στις δραστηριότητες ήταν ηλικίας 10 ετών και πηγαιναν στην Δ Δημοτικού. Ηταν δύο τμήματα και συνολικά στο πρόγραμμα συμμετείχαν 35 μαθητές. 

Μαθαίνω:  Οι δεξιότητες που εξάσκησαν οι μαθητές ήταν να εξερευνήσουν μέσω ΤΠΕ το φαράγγι της Σαμαριάς. Οι μαθητές αρχικά ασχολήθηκαν με την κατανόηση του  τρόπο αναγνωσης, προσανατολισμού και επεξεργασίας ενός ψηφιακού χάρτη (GIS) αλλά και τις δυνατότητες του GPS. Με την βοήθεια ηλεκτρονικων αρχείων που έλαβαν από τον Φορέα διαχείρισης Εθνικούς δρυμού Σαμαριάς και την χρήση της εφαρμογής υπολογιστή Google Earth καταφέραν να δούν το μονοπάτι του φαραγγιού αλλά και να μάθουν πως μπορούν να διαβάσουν και να προσανατολίσουν ένα χάρτη.  Ακόμα μέσα από την ιστοσελίδα Geogreece βρήκαν πληροφορίες για την χλωρίδα και την πανίδα του τόπου μας, τους Εθνικούς δρυμούς αλλά και τους βιότοπους που υπάρχουν.  Από τις πληροφορίες που συλλέξανε κάθε ομάδα πρότεινε 3 ερωτήσεις και έτσι κάθε τμήμα έφτιαξε από ένα Quiz. Για την δημιουργία του quiz χρησιμοποιήσαν την εφαρμογή kahoot. Έπειτα επισκεφτήκαν το εργαστήριο Χωρικών Πληροφοριακών Συστημάτων του Πολυτεχνείου Κρήτης. Εκεί τους υποδέχτηκε ο καθηγητής και υπεύθυνος του εργαστηρίου, κ. Παρτσινέβελος Παναγιώτης, όπου μαζί με την ερευνητική του Ομάδα, τους  ξενάγησε στους χώρους του εργαστηρίου και συζήτησαν μαζί για την αξιοποίηση συστημάτων πληροφορικής στην αναπαράσταση χαρτών, καθώς και για τα αυτόματα συστήματα γεωεντοπισμού (GPS).  Συγκεκριμένα, είδαν πως μπορούν να χρησιμοποιήσουν drone με ενσωματωμένο gps για την πρόληψη πυρκαγιών και άλλων φυσικών καταστροφών καθώς και για τη διάσωση ατόμων στο φαράγγι της Σαμαριάς. Επίσης, δημιουργήσαν ένα πραγματικό ανάγλυφο χάρτη της περιοχής της Σαμαριάς με τη χρήση του εργαλείου Sandmap. 

Δρω: Στο τέλος, οι μαθητές ετοίμασαν μία μακέτα με το φαράγγι της Σαμαριάς και συγκριμένα το σημείο Πόρτες. Κατόπιν κατασκευάσαν με την χρήση του μικροελεγκτή Arduino ένα μηχανισμό ειδοποίησης πυρκαγιάς (fire alarm). O μηχανισμός αυτός σχεδιάστηκε και προγραμματίστηκε μέσω της εφαρμογής tinkercad με την βοήθεια των μαθητών της Γ Γυμνασίου του σχολείου. Ετσι ολοκλήρωσαν τις δραστηριότητες ομαδικά και υποστηριζόμενοι από την οικογένεια τους αλλά και το Γυμνάσιο του σχολείου. Η παρουσίαση του εργασίας τους έγινε στο Μαθητικό Συνέδριο Connect στις 21 Μαίου 2022. 

Συμπεράσματα σχετικά με την Ανοιχτή Σχολική Εκπαίδευση:  Η δραστηριότητα ήταν ενσωματωμένη στο πρόγραμμα σπουδών. Ήταν μία πρόκληση αφού αφενός έπρεπε να συνδιαστούν τα μαθήματα Πληροφορικής, Καλλιτεχνικών και Εργαστηρίων Δεξιοτήτων και όλα αυτά σε συνεργασία με την επιστημονική κοινότητα. Η ανοιχτή σχολική εκπαίδευση μπορεί να είναι χρήσιμη για άλλους δασκάλους επειδή η παιδαγωγική αξιοποίηση των ΤΠΕ μετασχηματίζει τις παραδοσιακές πρακτικές διδασκαλίας και ενισχύει την ενεργό εμπλοκή των μαθητών σε όλες τις φάσης της διδακτικής διαδικασίας. Η συμμετοχή ενπιστημόνων στην διαδικασία αυτή δεν μπέρδεψε τους μαθητές αλλά τους βοήθησε να εμβαθύνουν στο θέμα που μελέτησαν. 

Η αλλαγή/καινοτομία υποστηρίχθηκε από:  [+] Διεύθυνση του σχολείου  [   ] σχολικός σύλλογος/δίκτυο
                                                       [  ] Τοπική αυτοδιοίκηση  [  ] Άλλο:  ________________________________ 

Αποτελέσματα μαθητών: Οι μαθητές είδαν θετικά το πρόγραμμα, τους ενθουσίασε η αξιοποίηση των τεχνολογικών μέσων σε κάθε φάση του προγράμματος και συμμετείχαν πολύ ενεργά σε αυτό. Δημιουργήθηκαν  προβληματισμοί ως προς το κινδύνους και τις απειλές που αντιμετωπίζουν τα οικοσυστήματα μας, αλλά τους ενθάρρυνε ιδιαίτερα τόσο η πρόταση τους για αντιμετώπιση των πυρκαγιών μέσω μία ηλεκτρονικής ιδιοκατασκευής όσο και το γεγονός ότι υπάρχουν επιστήμονες που ασχολούνται με την προστασία τους. 

Αυτή η πρακτική συνέβαλε στην αύξηση της:  

[   ] ενασχόληση των οικογενειών   [   ]  συμμετοχής των κοριτσιών    [+] ευαισθητοποίησης των μαθητών για
       με τις επιστήμες                                 στην επιστήμη                                 τη σταδιοδρομία στις φυσικές επιστήμες 

Παρακαλώ διευκρίνηστε: Οι μαθητές αλληλεπίδρασαν με τεχνολογικά εργαλεία και εφαρμογές με σκοπό την εξικοίωση αλλά και την κατανόηση της χρησιμότητας τους. 

Νοιάζομαι: Οι μαθητές προβληματίστηκαν από τη μείωση του πληθυσμού κάποιων ζώων της περιοχής μας, για τα οποία μαθαίνουν ότι ζουν στην περιοχή μας αλλά δεν τα βλέπουν συχνά. Οι μαθητές που συμμετείχαν στις δραστηριότητες ήταν οι μαθητές 18 της Δ τάξης (10 ετών) του Δημοτικού Σχολείου Πετροκεφαλίου.  

Μαθαίνω:  Οι μαθητές χρησιμοποίησαν γνώσεις για τη χερσαία και θαλάασια χλώρίδα και πανίδα της περιοχής . Οι δεξιότητες που εξάσκησαν οι μαθητές ήτανδημιουργική και κριτική σκέψη, συνεργασία, κατασκευές και ανάλυσης και παραγωγής ενημερωτικού περιεχομένου .   

Δρω: Στο τέλος, οι μαθητές ετοίμασαν αφίσες και ετοίμασαν καμπάνια ευαισθητοποίησης της τοπικής κοινωνίας. Ολοκλήρωσαν τις δραστηριότητες ομαδικά και υποστηριζόμενοι από τις οικογένειες τους, τοπικούς πολιτιστικούς συλλόγους , τον δήμο και τον σύλλογο Γονέων και Κηδεμόνων του σχολείου.  

Συμπεράσματα σχετικά με την Ανοιχτή Σχολική Εκπαίδευση:  Η δραστηριότητα ήταν ενσωματωμένη στο πρόγραμμα σπουδών. Ήταν ένα καινοτόμο πρόγραμμα που συνδέθηκε με τα εργαστήρια δεξιοτήτων που εφαρμόστηκαν για πρώτη φορά το σχολικό έτος 2021-2022. Η ανοιχτή σχολική εκπαίδευση μπορεί να είναι χρήσιμη για άλλους δασκάλους επειδή προκαλεί το ενδιαφέρον και την εμπλοκή άμεσα και έμμεσα.  

Η αλλαγή/καινοτομία υποστηρίχθηκε από:  Τη διεύθυνση του σχολείου, τον σύλλογο διδασκόντων, τον σύλλογο γονέων και κηδεμόνων, τον Πολιτιστικό Σύλλογο Καλαμακίου, τον Δήμο Φαιστού.
 

Αποτελέσματα μαθητών: Οι μαθητές ήταν ενθουσιασμένοι καθ’ όλη τη διάρκεια υλοποίησης  του προγράμματος . Προθυμοποιούνταν να αναλάβουν δράσεις και εκτος του σχολικού πλαισίου εμπλέκοντας την οικογένεια και την τοπική κοινωνία. Ως παράδειγμα οι μαθητές  πρότειναν να επισκεφθούμε κι άλλες περιοχές και να παρέμβουμε για την προστασία τους καθώς και να επιστρέφουμε σε αυτές ώστε να επιβλέπουμε την κατάσταση τους.