Νοιάζομαι: Οι μαθητές ασχολήθηκαν στα πλαίσια της φυσικής με την ηλεκτρική ενέργεια, την παραγωγή της και την χρήση της. Ανησυχούσαν για τις επιπτώσεις στο περιβάλλον της συμβατικής παραγωγής ενέργειας, καθώς και για την οικονομική επιβάρυνση των οικογένειών τους από το αυξημένο κόστος της ενέργειας. Ήταν φανερό ότι έπρεπε αρχικά, να δούμε που δαπανάμε κυρίως την ηλεκτρική ενέργεια και στην συνέχεια να βρούμε τρόπους να την περιορίσουμε. Στην συνέχεια θελήσαμε να ασχοληθούμε με την παραγωγή της ηλεκτρικής ενέργειας με πιο φιλικές στο περιβάλλον μεθόδους έτσι ώστε να μειωθούν τα περιβαλλοντικά προβλήματα που προκαλεί η συμβατική παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας. Οι μαθητές που συμμετείχαν στις δραστηριότητες ήταν όλοι οι μαθητές της Γ Γυμνασίου (περί τους 40 μαθητές, Έντυπα συγκατάθεσης όμως φέραν μόνο οι 20). Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει η σύνθεση των μαθητών που εργάστηκαν. Υπήρχαν περιπτώσεις μαθησιακών δυσκολιών (αξίζει να σημειωθεί η συμμετοχή μαθητή στο φάσμα του αυτισμού με αξιοσημείωτη συνεισφορά στο πρόγραμμα) καθώς και μαθητών με μεταναστευτικό υπόβαθρο. Παρά τις διαφορές, τα κοινά προβλήματα κινητοποίησαν όλους τους μαθητές, οι οποίοι συνεργάστηκαν για την υλοποίηση του προγράμματος. 

Μαθαίνω:  Οι μαθητές χρησιμοποίησαν γνώσεις που απόκτησαν στο πλαίσιο της φυσικής για να μπορέσουν να υπολογίσουν την κατανάλωση ενέργειας στα σπίτια τους. Αρχικά χρησιμοποίησαν την προτεινόμενη από το πρόγραμμα εφαρμογή και εντόπισαν τις ηλεκτρικές συσκευές που καταναλώνουν πολύ ενέργεια. Στη συνέχεια το επαλήθευσαν ψάχνοντας τις συσκευές των σπιτιών τους και είδαν ποιες έχουν την μεγαλύτερη ισχύ και επομένως είναι και οι πιο ενεργοβόρες. Ήταν φανερή η ανάγκη για περιορισμό της υπερβολικής χρήσης ενέργειας. Για το σκοπό αυτό δουλέψαν σε ομάδες στα σπίτια τους και στην συνέχεια με καταιγισμό ιδεών συλλέχθηκαν στην ολομέλεια του κάθε τμήματος. Αυτές οι προτάσεις αποτέλεσαν την βάση για την συγγραφή του άρθρου στο ιστολόγιο του σχολείου μας για την εξοικονόμηση ενέργειας.
Ο δεύτερος προβληματισμός των μαθητών ήταν σχετικά με τον τρόπο που παράγεται η ενέργεια και το αποτύπωμα που έχει στο περιβάλλον. Στα πλαίσια του μαθήματος της τεχνολογίας παρουσιάστηκαν οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Όπως κάθε φορά, η νέα γνώση φέρνει και νέες ερωτήσεις, ειδικά για ένα θέμα που έχει γίνει αφορμή αρκετών «θεωριών συνομωσίας». Οι ερωτήσεις αυτές συλλέχθηκαν και η απάντησή τους ήταν το θέμα της παρουσίασης που έγινε από τον κ. Καναβό. Χρειάστηκαν πάνω από τρεις διδακτικές ώρες για να απαντηθούν όλες οι ερωτήσεις των μαθητών.

Δρω: Στο τέλος, οι μαθητές ετοίμασαν αρχικά ένα άρθρο για την οικιακή εξοικονόμηση ενέργειας και το άρθρο αυτό δημοσιεύτηκε στην ιστοσελίδα του σχολείου μας.
    Φτιάξανε μια παρουσίαση για τις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας και στην συνέχεια την παρουσίασαν ανά τμήμα, σε όλο το σχολείο. Δομημένη με αυτό τον τρόπο η δράση είχε τα εξής πλεονεκτήματα.
1) Έδωσε σε περισσότερους μαθητές την ευκαιρία να παρουσιάσουν τα αποτελέσματα της δουλειάς τους. 2) Ήταν πιο εύκολο για τους μικρότερους συμμαθητές τους να θέσουν ερωτήματα και απορίες σε πιο μικρό ακροατήριο.
  Πρέπει βέβαια να σημειώσουμε ότι έγινε πολύ προσεκτική επιλογή των μαθητών και μαθητριών που έκαναν τις παρουσιάσεις, μια και επιπλέον στόχος ήταν να αποτελέσουν πρότυπα προς μίμηση για τους μικρότερους.
      Το σημαντικότερο όμως αποτέλεσμα της υλοποίησης του προγράμματος ήταν η τροποποίηση της συμπεριφοράς των συμμετεχόντων. Ήταν εμφανής η αλλαγή της συμπεριφοράς των μαθητών (πχ. πάντα κλείνανε μόνοι τους τα φώτα πριν βγουν από την τάξη), αλλαγή που έγινε εμφανής και συζητήθηκε και από τις οικογένειές τους.

Συμπεράσματα σχετικά με την Ανοιχτή Σχολική Εκπαίδευση : Η δραστηριότητα ήταν πλήρως ενσωματωμένη στο πρόγραμμα σπουδών (ιδιαίτερα στο μάθημα της φυσικής, αλλά και στην χημεία και την τεχνολογία). Ήταν ένας τρόπος να φέρουμε κοντά στην καθημερινότητά μας την επιστημονική γνώση, να συνδέσουμε το αναλυτικό πρόγραμμα με την ζωή και να προάγουμε τον επιστημονικό γραμματισμό στο σχολείο μας. Η ανοιχτή σχολική εκπαίδευση μπορεί να είναι εξαιρετικά χρήσιμη και για άλλους εκπαιδευτικούς, επειδή αποσυνδέει την επιστημονική γνώση από τον καταναγκασμό και την κάνει έρευνα και δράση. 

Η αλλαγή/καινοτομία υποστηρίχθηκε από:  [٧] Διεύθυνση του σχολείου  [   ] σχολικός σύλλογος/δίκτυο
[  ] Τοπική αυτοδιοίκηση  [  ] Άλλο:  ________________________________

Αποτελέσματα μαθητών: Οι μαθητές ήταν χαρούμενοι που «χάνανε μάθημα» , την ίδια στιγμή όμως κατακτήσαν σε μεγαλύτερο βαθμό  από κάθε άλλη ενότητα στη φυσική που διδάχθηκαν φέτος, τους στόχους που έθετε το αναλυτικό πρόγραμμα στο κεφάλαιο της ηλεκτρικής ενέργειας. Υπήρξε φανερό ότι η μάθηση είναι πιο εύκολη και ευχάριστη, όταν δεν έχει την μορφή του αυστηρά δομημένου θέματος, αλλά όταν κατακτάτε μέσω αυτενέργειας. Ως παράδειγμα, ένας μαθητής ανέφερε «ποτέ δεν μπορούσα να φανταστώ ότι θα περίμενα με ανυπομονησία το επόμενο μάθημα φυσικής», ήταν πλέον φανερή η αλλαγή της στάσης των μαθητών απέναντι στη επιστήμη.

Αυτή η πρακτική συνέβαλε στην αύξηση της: 

[٧ ] ενασχόληση των οικογενειών [٧   ] συμμετοχής των κοριτσιών[ ٧  ] ευαισθητοποίησης των μαθητών για
      με τις επιστήμες στην επιστήμη [٧   ] τη σταδιοδρομία στις φυσικές επιστήμες

Παρακαλώ διευκρινίστε: υπάρχει η προκατάληψη ότι οι φυσικές επιστήμες είναι δύσκολες και μόνο οι πιο χαρισματικοί μαθητές τα καταφέρνουν σε αυτές. Οι πρακτικές που αναπτύχθηκαν στο πλαίσιο αυτού του προγράμματος έπεισαν το σύνολο των συμμετεχόντων ότι  η επιστήμη μπορεί να γίνει κάτι προσιτό και κατανοητό σε όλους. Ταυτόχρονα ότι δεν είναι κάτι απόμακρο για κάποιους «τρελούς» επιστήμονες μέσα σε εργαστήρια, αλλά ότι αποτελεί ένα εργαλείο για την επίλυση καθημερινών αλλά και παγκόσμιων προβλημάτων.

Αυτή η καλή πρακτική παρουσιάζει μια πρωτοβουλία ανοιχτής σχολικής εκπαίδευσης για το CONNECT, που αναπτύχθηκε από το ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΤΖΕΡΜΙΑΔΩΝ υπ’ ευθύνη της εκπαιδευτικού Ζερβάκη Γαλάτειας ΠΕ04.02, από 01 / 11/ 2022 έως 30 / 05 / 2023. Στις δραστηριότητες συμμετείχε ένας επιστήμονας, η Καθηγήτρια Δρ. Μαρία Βαμβακάκη από το Τμήμα Επιστήμης και Τεχνολογίας Υλικών του Πανεπιστημίου Κρήτης. Υποστηρίχτηκε από την Περιφερειακή Διεύθυνση Εκπαίδευσης Κρήτης. Αυτή η πρακτική παρουσιάστηκε προηγουμένως εδώ.

Νοιάζομαι: Οι μαθητές ασχολήθηκαν με ένα πραγματικό πρόβλημα, τη χρήση πλαστικών στη συσκευασία και τη μεταφορά τροφίμων. Με τη βοήθεια φύλλου εργασίας, κατέγραψαν τους τρόπους με τους οποίους τα τρόφιμα που καταναλώνουν καθημερινά, έρχονται σε επαφή με πλαστικά. Επίσης, κατέγραψαν τα είδη των τροφίμων που υπάρχουν στην αγορά και βρίσκονται σε επαφή με πλαστικά. Στη συνέχεια, αναρωτήθηκαν για τη σημασία που έχει η επαφή των τροφίμων με πλαστικές συσκευασίες και δοχεία, για την υγεία μας αλλά και την τύχη τόσης ποσότητας πλαστικού που χρησιμοποιείται. Οι μαθητές που συμμετείχαν στις δραστηριότητες ήταν συνολικά 20, προερχόμενοι από την Α’ και Β’ Λυκείου, ηλικίας 15 – 17 ετών.

Μαθαίνω:  Οι μαθητές χρησιμοποίησαν γνώσεις για τη Χημεία των πολυμερών. Με τη βοήθεια επιστημονικών πηγών, διερεύνησαν τα είδη των πλαστικών και την τεχνολογία τους, τον τρόπο χρήσης τους και τον τρόπο ανακύκλωσής τους. Επίσης, με τη βοήθεια του επιστήμονα, συνέλεξαν απορίες και συζήτησαν σχετικά με τον τρόπο παραγωγής και ανακύκλωσης των πλαστικών. Οι δεξιότητες που εξάσκησαν οι μαθητές ήταν: 

• η διερευνητική επιστημονική μέθοδος (υπόθεση – πείραμα – συμπέρασμα), 
• η ανάλυση δεδομένων, 
• η αναζήτηση, αξιολόγηση και χρήση δεδομένων από το διαδίκτυο, 
• η συζήτηση με επιχειρήματα και κατόπιν λήψη αποφάσεων
• η έκβαση συμπερασμάτων και η σύνθεση προτάσεων
• η κριτική σκέψη και
• οι ψηφιακές δεξιότητες. 

Δρω: Στο τέλος, οι μαθητές ετοίμασαν ένα Φεστιβάλ Δράσεων Αντικατάστασης Πλαστικών στο σχολείο, όπου, αρχικά, ενημέρωσαν την υπόλοιπη μαθητική κοινότητα για το πρόβλημα που δημιουργούν τα πλαστικά στην υγεία μας. Έπειτα, κατασκεύασαν τσάντες από παλιά μπλουζάκια με χρήση ραπτομηχανής και ανακύκλωσαν εφημερίδες, που μάζευαν οι μαθητές δύο μήνες, προς κατασκευή χάρτινων ποτηριών για αντικατάσταση των πλαστικών. Πραγματοποιήθηκε λήψη βιντεο κατά τη διάρκεια της ανακύκλωσης και επένδυση μουσικού υπόβαθρου σε αυτό, με τη βοήθεια του ψηφιακού εργαλείου clipchamp.com. Ακόμα, κατασκεύασαν ένα ψηφιακό βιβλίο με τη βοήθεια του ψηφιακού εργαλείου storyjumper.com, όπου συγκέντρωσαν τη συνολική εμπειρία τους στη διαδικασία αυτή, αλλά και αρκετές συμβουλές ως προς το πώς θα μπορούσε κανείς να αντικαταστήσει το πλαστικό στην αποθήκευση και μεταφορά τροφίμων. Τέλος, συνέθεσαν μια παρουσίαση για το Μαθητικό Συνέδριο, στην πλατφόρμα Genial.ly. Ολοκλήρωσαν τις δραστηριότητες ομαδικά και υποστηριζόμενοι από τους καθηγητές του σχολείου και τις οικογένειές τους.

Συμπεράσματα σχετικά με την Ανοιχτή Σχολική Εκπαίδευση: Η δραστηριότητα είναι ενσωματωμένη στο πρόγραμμα σπουδών. Ήταν αρκετά χρήσιμη, πιο εποικοδομητική για τη μαθησιακή διαδικασία, σε σχέση με την κλασσική διδασκαλία. Επίσης, αποτέλεσε πρόκληση για τους μαθητές μας, μιας και λόγω της ιδιομορφίας του τόπου (ορεινό σχολείο) με τις συνήθειες που έχει κάθε μαθητής (ελάχιστος χρόνος για ακαδημαϊκές δραστηριότητες) αλλά και λόγω του ότι είναι Λύκειο και έχουμε εκ φύσεως λιγοστό χρόνο να αφιερώσουμε σε διαδραστικές δραστηριότητες. Παρόλο, όμως, που ήταν πρόκληση, οι μαθητές μας ανταπεξήλθαν επάξια και κατάφεραν να κάνουν ένα βήμα πιο κοντά στις Φυσικές Επιστήμες. Η ανοιχτή σχολική εκπαίδευση μπορεί να είναι χρήσιμη για άλλους δασκάλους επειδή είναι σημαντικό για την Επιστήμη να αξιοποιούνται άλλες μέθοδοι, μαθητοκεντρικές, με δυνατότητα παρατήρησης, διερεύνησης, πειραματισμού και συμπεράσματος.

Η αλλαγή/καινοτομία υποστηρίχθηκε από:  [✓] Διεύθυνση του σχολείου  [✓] σχολικός σύλλογος/δίκτυο
[ ] Τοπική αυτοδιοίκηση  [✓] Άλλο:  Σύλλογος Γονέων και Κηδεμόνων______

Αποτελέσματα μαθητών: Οι μαθητές μας ενεπλάκησαν σε μεγάλο βαθμό στην υλοποίηση του σεναρίου. Η συμμετοχή τους ήταν, σε κάθε φάση, πρωταγωνιστική, καθώς οι ίδιοι μοιράστηκαν τις αρμοδιότητες μεταξύ τους. Έτσι, στο τέλος συνέβαλαν όλοι στο αποτέλεσμα. Η αρωγή των καθηγητών ήταν καθαρά υποστηρικτική κυρίως σχετικά με τη χρήση των ψηφιακών εργαλείων, τα οποία οι μαθητές έμαθαν να χειρίζονται χωρίς μεγάλο κόπο. Έτσι, εκτός από της ψηφιακές δεξιότητες που βελτίωσαν, μαζί με την επικοινωνία και την συνεργατικότητα, έγιναν ομάδα και με τους καθηγητές τους, δείχνοντάς τους εμπιστοσύνη. Ανακάλυψαν καινούριες προοπτικές για το μέλλον τους και απέκτησαν άλλη εικόνα για το τι είναι Επιστήμη. Ως παράδειγμα, ένας μαθητής ανέφερε ότι μια μέρα θα ήθελε να γίνει ερευνητής και να χρησιμοποιήσει τη γνώση της τεχνολογίας και της επιστήμης για να κάνει κάτι καλό στον τόπο του.

Αυτή η πρακτική συνέβαλε στην αύξηση της: 

[✓ ] ενασχόληση των οικογενειών [✓ ] συμμετοχής των κοριτσιών[ ✓] ευαισθητοποίησης των μαθητών για
      με τις επιστήμεςστην επιστήμητη σταδιοδρομία στις φυσικές επιστήμες

Παρακαλώ διευκρίνηστε: Οι γονείς συνέβαλαν αρκετά στη συνολική διαδικασία, καθώς οι πρώτες συζητήσεις των μαθητών γύρω από το θέμα ξεκίνησε με τον δικό τους ρόλο. Επίσης, βλέποντας ότι τα παιδιά τους συμμετείχαν σε κάτι καινοτόμο και διαφορετικό από μια κλασσική μαθησιακή διαδικασία, τους παρότρυναν και τους βοηθούσαν πολλές φορές να διεκπεραιώσουν την εργασία. Η συμμετοχή των κοριτσιών ήταν εμφανώς μεγαλύτερη κι αυτό συνέβη γιατί τύχαινε στα συγκεκριμένα τμήματα να είναι κορίτσια αυτά τα παιδιά που δείχνουν μεγαλύτερο ενδιαφέρον στις Φυσικές Επιστήμες. Παρόλα αυτά, όλα τα παιδιά ενθουσιάστηκαν με τις δυνατότητές τους, με την ικανότητά τους να μπορούν να παρουσιάζουν την εργασία τους σε κοινό, κάτι το οποίο έκαναν για πρώτη φορά. Επίσης, εντυπωσιάστηκαν, όχι μόνο από την Επιστήμονα με την οποία συζήτησαν τους προβληματισμούς τους, αλλά και κατά τη συμμετοχή τους στο Μαθητικό Συνέδριο, όπου αλληλεπίδρασαν με τόσους συνομήλικούς τους, από άλλα μέρη και σχολεία και με διαφορετικές συνήθειες, και ανακάλυψαν ποια μπορεί να είναι η δύναμη ενός νέου και με πόσους διαφορετικούς τρόπους μπορούν να χρησιμοποιήσουν την τεχνογνωσία που ήδη κατέχουν.

Μαθαίνω: Οι μαθητές χρησιμοποίησαν γνώσεις για το ρόλο και τη σημασία των ΑΠΕ λαμβάνοντας υπόψιν την ορθολογική ενσωμάτωσή τους σε τοπία και οικοσυστήματα, συνεκτιμώντας τις λειτουργίες και την αξία τους. Οι δεξιότητες που εξάσκησαν οι μαθητές ήταν:

• επεξεργασία ερωτήσεων,
• ανάλυση δεδομένων,
• συζήτηση ισχυρισμών και αποδεικτικών στοιχείων,
• λήψη ή σύνταξη συμπερασμάτων,
• γνωριμία με τους τρόπους και τα στάδια διεξαγωγής μιας έρευνας,
• εξοικίωση με τεχνικές αναζήτησης, αξιολόγησης και παρουσίασης πληροφορίας μέσα από μια ποικιλία πηγών,
• ανάπτυξη ικανοτήτων συνεργασίας, δημιουργικής έκφρασης και παρουσίασης.